Jan Klemens Branicki

Miecznik wielki koronny, hetman polny koronny, hetman wielki koronny, kasztelan krakowski, wojewoda krakowski, jeden z największych jeden z największych polskich magnatów XVIII w. Właściciel 12 miast, 257 wsi i 17 pałaców, między innymi pałacu w Białymstoku.

Około 1726 roku Branicki rozpoczął wielką przebudowę rezydencji białostockiej z przyległościami - pałacu oraz jego bliższego i dalszego otoczenia. Wśród wykonawców znaleźli się zarówno mistrzowie podziwiani w Europie, jak i miejscowi rzemieślnicy. Z udziałem całej plejady architektów podwyższono bryłę pałacową o jeszcze jedną kondygnację, upiększono ściany kolumnami, ryzalitami i portykami. O zachwycający wystrój zadbali sztukatorzy, kamieniarze lwowscy i malarze tej klasy co Antoni Vogt. Podziw wzbudzały także meble, obicia ścian i firanki, piece z saskich i gdańskich kafli, zwierciadła i zegary, instrumenty muzyczne oraz ciągi obrazów. Mieniły się kolorami baldachimy, podsycały wyobraźnię pęki strusich piór, o zamożności jaśnie państwa hetmanostwa świadczyły złocenia, alabastry, dodatki z kości słoniowej. Szczytem nowoczesności były niektóre urządzenia sanitarne i ogrzewanie podposadzkowe. Pałac miał ponadto tajemnice pilnie strzeżone, pokoje dla królów i z królewskimi pamiątkami, kaplicę, skarbiec, bogatą bibliotekę, rozległe magazyny, piwnice z wyśmienitymi trunkami. Ogółem doliczono się w nim oraz w oficynach i pawilonach 178 pomieszczeń.

Trudno opisać też w kilku zdaniach urok ogrodów. Górnego, uformowanego na wzór francuski i dolnego, nabierającego z biegiem czasu charakteru angielskiego, a ponadto kwiatowego, oranżerii (która swoim przepychem współzawodniczyła z drezdeńską), zwierzyńców. Ktoś bawiący tu po raz pierwszy mógł zagubić się wśród alejek z kilkudziesięcioma posągami. Na zapleczu parku żerowały daniele i jelenie, w większym oddaleniu od pałacu urządzono bażantarnię, kuropatwiarnię i hodowlę pstrągów. Na polecenie hetmana wyeksponowano linie widokowe, urządzając kaskady wodne i wznosząc pawilony.

Zachowało się wiele komentarzy dotyczących wspaniałości, które zastali w rezydencji Jana Klemensa Branickiego:

• "Domostwo tutejsze wygląda na pomieszkanie bardzo wielkiego pana, zaprawdę ten, do którego ono należy może być uważany za jedną z najpotężniejszych osobistości prywatnych w Europie". - ambasador francuski Karol Franciszek de Broglie
• "Branicki był bogaty i umiał używać swego majątku w taki sposób, iż słusznie uchodził za pana polskiego, którego dom jaśniał największym w owych czasach przepychem i gustem" - Stanisław August Poniatowski.

Braniccy skupili wokół siebie wielu znakomitych artystów, poetów, ludzi nauki. Tu przez wiele lat przebywała polska poetka okresu baroku Elżbieta Drużbacka, tu tworzył poeta Franciszek Karpiński. Obok nich malarze: Antoni Herliczka, Sylwester August Mirys. Działał też teatr, orkiestra dworska i zespół baletowy, na gościnne występy przyjeżdżały włoskie aktorki. Na dworze Branickiego gościli (i często mieszkali przez pewien czas): król August II (1726-1727 i powtórnie 1729), król August III z żoną i synami Ksawerym i Karolem (1744 i 1752), książę kurlandzki Karol (dwukrotnie w 1759), biskup Ignacy Krasicki (1760), Stanisław August Poniatowski (sporadycznie za życia Branickiego, zaś po jego śmierci bardzo często odwiedzał siostrę i przebywał na dworze), cesarz Józef II Habsburg (1780), wielki książę Paweł, późniejszy car, z żoną (1782), król Ludwik XVIII (1798).